κιλλίβαντας

Μεταλλική ή ξύλινη κατασκευή που χρησιμεύει στη στήριξη των πυροβόλων, καθιστώντας δυνατή τη μεταφορά και τον χειρισμό τους και διευκολύνοντας τη σκόπευση. Οι σύγχρονοι κ. του πυροβολικού (είτε κινητού τύπου είτε σταθεροί) διαθέτουν όργανα (επανατακτικές διατάξεις) για την επαναφορά του όπλου στην αρχική του θέση ύστερα από κάθε βολή και χαλινωτήρες απορρόφησης της ενέργειας που προσδίδεται στο πυροβόλο τη στιγμή της έκρηξης της γόμωσης (οπισθοδρόμηση). Η χρήση του κ. ανάγεται στον 14o αι. Παλαιότερα χρησίμευε απλώς ως σταθερή ξύλινη βάση, όπου τα πυροβόλα στερεώνονταν με σκοινιά. Τον επόμενο αιώνα έγιναν μικρές βελτιώσεις στη δομή του, με την προσθήκη ξύλινων τροχών και πρωτόγονων συσκευών για τη σκόπευση. Τα κυριότερα στάδια της εξέλιξης της λειτουργίας του κ. ήταν η υιοθέτηση ενός συστήματος σκόπευσης με κοχλίες, το oποίο εφαρμόστηκε στο πυροβολικό από τον Γάλλο στρατηγό Ζαν Μπατίστ Βακέτ ντε Γκριμποβάλ (1715-1789), οι υδροπνευστικοί χαλινωτήρες κατά τον 19o αι. και τα παραμορφωμένα στοιχεία για την απορρόφηση της οπισθοδρόμησης της κάνης, που απέτρεπαν τη μετάδοση της κίνησης σε όλη τη βάση. Στο σύγχρονο πυροβολικό, ο κ., εκτός από την προσαρμογή του στις συνθήκες λειτουργίας κάθε ειδικευμένου τύπου, διευκολύνει την ταχύτητα και την ακρίβεια βολής καθώς και την ευχέρεια μετατόπισης του πυροβόλου. Οι σύγχρονες πολεμικές απαιτήσεις –ειδικά για την αντιαρματική και αντιαεροπορική βολή– επέσπευσαν την επινόηση κ. με ευρύτατο τομέα βολής (μερικοί τύποι κ. επιτρέπουν και τις 360°), ενώ είναι εφοδιασμένοι με ελαστικές αναρτήσεις και τροχούς με ελαστικά για γρήγορη μετακίνηση. Ορισμένοι τύποι προστατεύονται με ελάσματα ή με τα ίδια τα οχήματα-φορείς του όπλου. Για το πυροβολικό μεγαλύτερου διαμετρήματος χρησιμοποιούνται κ. επί σιδηροδρομικών οχημάτων, τα οποία στερεώνονται σταθερά στο έδαφος τη στιγμή της βολής. Τα ναυτικά πυροβόλα και μυδραλιοβόλα τοποθετούνται σε πυργίσκους ή σε ακάλυπτες πλάκες. Ο τύπος τοποθέτησης σε πυργίσκους είναι πολύ διαδεδομένος, καθώς διευκολύνει τη χρήση πολλών σωλήνων στην ίδια εγκατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση ο πυργίσκος ονομάζεται πολλαπλός. Τα χαρακτηριστικά των κ. επί πλοίων είναι η υψηλή ταχύτητα κίνησης και ανύψωσης, ώστε να διορθώνονται γρήγορα τα σφάλματα σκόπευσης που προκαλούνται από τις κινήσεις του σκάφους. Οι πολλαπλοί κ. (είτε επίγειοι είτε ναυτικοί) χρησιμοποιούνται κυρίως για αντιαεροπορικά πολυβόλα. Μια δευτερεύουσα, αλλά άξια λόγου χρήση του κ. είναι αυτή ως μέσου μεταφοράς σε νεκροταφείο των σορών επιφανών πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων, ως ένδειξη τιμής προς αυτά. Μια δευτερεύουσα χρήση του κιλλίβαντα είναι η μεταφορά σε νεκροταφείο των σορών επιφανών πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων ως ένδειξη τιμής προς αυτά (φωτ. ΑΠΕ). 1) Κιλλίβαντας βομβάρδας του 14oυ αι.∙ 2) κιλλίβαντας βαριάς βομβάρδας του 15oυ αι.∙ 3) γερμανικός κιλλίβαντας του 16oυ αι.∙ 4) δανέζικος κιλλίβαντας από σφυρηλατημένο σίδερο του 18ου αι.∙ 5) πρωσικός κιλλίβαντας οβιδοβόλου του 19ου αι.∙ 6) αμερικανικός κιλλίβαντας ατομικού πυροβόλου του 1956.

* * *

ὁ (Α κιλλίθας, -αντος)

βάση, στήριγμα

νεοελλ.

συσκευή με τροχούς επάνω στην οποία στηρίζεται ο σωλήνας τού πυροβόλου και κατά την βολή και κατά τη μεταφορά του

αρχ.

1. βάση πολιορκητικής μηχανής, τού καταπέλτη

2. (συν. στον πληθ. οἱ κιλλίβαντες

α) στήριγμα με τρία σκέλη για την τοποθέτηση ασπίδων («τοὺς κιλλίβαντας οἶσε, παῑ, τῆς ἀσπίδος», Αριστοφ.)

β) το καβαλέτο τού ζωγράφου

γ) μέρος τού σκελετού άρματος

δ) υποστήριγμα βήματος ή εξέδρας.

[ΕΤΥΜΟΛ. < κίλλος «όνος» + επίθημα -βᾱς (< βαίνω) αναλογικά προς τη λ. οκρίδας. Για τη σημασιολογική σχέση τών λέξεων κίλλος - κιλλίβας πρβλ. όνος - ονίσκος].